تنش های غیره زنده: شامل عوامل محیطی از قبیل- خشکی، شوری، دمای بالا یا پایین، نور، کمبود یا زیادی عناصر غذایی، فلزات سنگین، آلاینده ها و سایر موارد- می گردد.

محیط های رشد گیاهان در طبیعت به طور کامل عاری از تنش نیست و انتظار می رود که به میزان متفاوت تاثیرات یک یا چند تنش را در طول دوره ی زندگی خود تجربه کند(قزوینی و همکاران.1390)

          تحقیقات انجام شده در برروی ذرت، ارزن و سرگوم نشان می دهدکه تنش کم آبی باعث کاهش 50 درصدی در عملکرد دانه در ذرت و 25 درصدی در سورگوم گردیده است، همچنین عملکرد ماده خشک را نیز تحت تاثیر قرار داده که میزان تاثیر در ذرت بیش از ارزن و سورگوم بوده است(سید علی رضا ولد آبادیو همکاران.،1379). شاهرخ جهان بینو همکاران.،1382، با بررسی برروی گیاه جو لخت بیان داشتند؛ تنش کم آبی باعث کاهش تعداد سنبله بارور در واحد سطح و همچنین تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه می گردد. محمد ضابط و همکاران.،1382، در بررسی برروی گیاه ماش به این نتیجه رسیدند که تنش خشکی باعث کاهش ارتفاع و تعداد گرده می گردد آنها دلیل این امر را کاهش تقسیم سلولی و رشد رویشی گیاه دانستند، لذا این امر باعث کاهش عملکرد بیولوژیکی گیاه می گردد

          در تحقیقات انجام شده بر روی عدس، شوری باعث کاهش سرعت جوانه زنی و پارامترهای طول ریشچه و ساقچه می گردد(رضا اباذری و همکاران.،1388). فرهاد قوامی و همکاران.،1383، در تحقیق برروی گندم دریافتند، تنش شوری در ميان اين ارقام، سرعت جوانه زنی رقم ماهوتی تا غلظت ۲۵۰ ميلی مولار نمک كاهش چندانی نداشته و پس از آن تا ۴۵۰ ميلی مولار شوری تقريباً به نصف شاهد می رسد. اين كاهش در ساير ارقام متحمل در غلظت های کمتر نمک آغاز گرديد به طوری که د ر رقم حساس چينی بهاره از50 ميلی مولار آغاز می شود و به سرعت کاهش می يابد.

          در تحقیقات انجام شده برروی گندم و جو تنش گرمایی باعث کاهش 30 درصدی عملکرد دانه نسبت به حالت مطلوب می گردد؛ ارقام جو از تغییرات وزن دانه کمتری نسبت به ارقام گندم برخوردار بودند. به نظر می رسدطول دوره رشد کوتاه تر و پایداری فیزیولوژیک بیشتر ارقام جو در شرایط تنش از دلایل تحمل بیشتر این ارقام به تنش گرمایی آخر فصل می باشد(عادل مدحج و همکاران.1386). تنش گرمایی در گباهی مانند فلفل باعث باریک تر و پول شدن دانه گرده می گردد و همچنین سطح قند و پروتئین را در برگ و گل ها کاهش می دهد(فاطمه دانشمند و خسرو منوچهری کلانتری.1387)

          در گیاه رازیانه با افزایش شدت یخ زدگی، وزن خشک گیاه روند نزولی داشته است(آسیه سیاهمرکویی و همکاران.1390). اجزای زایشی در گیاه بنفشه به طور معنی داری تحت تاثیر دمای یخ زدگی قرار می گیرد و تا دمای 18- درجه سانتی گراد روند یکنواخت و با افزایش شدت تنش تعداد اندام زایشی کاهش می یابد(احمد نظامی و همکاران.1390) 

          اثر سطوح مختلف نور در گیاه ذرت بر روی کلرفیل a و b نشان داد، در کلروفیل  aتنش نوری (23 درصد نور کامل) با 2.30 میلی گرم در گرم بیشترین و نور کامل (شاهد) با 1.35 میلی گرم در گرم کمترین و در کلروفیل b تنش نوری (23 درصد نور کامل) با 0.67 میلی گرم در گرم بیشترین و نور کامل (شاهد) با 0.41 میلی گرم در گرم کمترین مقدار صفت مذکور را تولید می کند و همچنین تنش باعث عدم تشکیل بذر گردیده است(علی فرقانی و همکاران.،1389).

          درصد نیتروژن اندام هوایی و ریشهي گندم نیز به طور معنی دار تحت تأثیر شوري قرار گرفت. به طوري که افزایش شوري تا 10 دسیزیمنس بر متر، در مقایسه با تیمار شاهد، موجب افزایش درصد این عنصر در اندام هوایی گندم به میزان 112درصد و در ریشه 73 درصد گردید(مژگان بویراحمدي و همکاران.،1390). در ذرت، محلول پاشي عنصر روي (Zn) و تنظيم كننده رشد اكسين (IBA) بر روي صفات مورد بررسي ، چنين مشاهده مي گردد كه اثر نوع محلول پاش ي بر روي سطوح فعاليت آنزيم هاي كاتالاز، پراكسيداز، سوپر اكسيددسموت از، پلي فنل اكسيداز و اكسين اكسيداز اثر معني دار داشت(بهنام زند و همکاران.،1389)

          در گیاه اسفناج، فاضلاب آلوده به فلزات سنگین اثر کمتری بر عملکرد وزن خشک اندام هوایی داشته و دلیل آن جذب فلزات سنگین (سرب و روی) بوده است(سکینه واثقی و همکاران.،1380)

منابع

ضابط.م. عبدالهادي حسين زاده. علي احمدي و فرنگيس خيالپرست.1382.مطالعه اثرات تنش خشکی بر صفات مختلف و تعیین بهترین شاخص مقاومت به خشکی در ماش.مقاله.مجله علوم کشاورزی ایران.34. 4.
روستا،حميد رضا و سجادي نيا،عبدالرضا.1389. بررسي اثرات تنش سرما بر ريحان سبز، ريحان بنفش، گوجه فرنگي و كاهو با استفاده از تكنيك فلورسانس كلروفيل. مجله تنش هاي محيطي در علوم زراعي.1.3.
کی،وی،ماداوارا.ای،اس،راگاواندرا و کی،جاناردان ری.ترجمه رضافتوحی قزوینی.مختار حیدری و ابوذر هاشم پور.1390.فیزیولوژی و بیولوژی مولکولی تحمل تنش در گیاهان.1.
قوامی.ف.محمد علی ملبوبی.محمد رضا قنادها.بهمن یزدی صمدی.جواد مظفری.محمد جعفرآقایی.1383. بررسی واکنش ارقام متحمل گندم ايرانی به تنش شوری در مرحله جوانه زنی و گياهچه. مجله علوم كشاورزي ايران.2.35.
فرقانی.ع.ناصر خدابنده.داوود حبیبی و احمد بانکه ساز.1389.واکنش مقادیر کلروفیل a و b، پرولین و عملکرد گیاه ذرت (sv704) به تنش نوری و سطوح مختلف تراکم بوته.مجله پژوهش های به زراعی.1.2.
خدابنده.ن.1384.غلات.انتشارات دانشگاه تهران
دانشمند.ف. خسرو منوچهري کلانتري.1387. بررسی القاي ریزش گل تحت شرایط تنش گرما در گیاه فلفل. مجله علمی پژوهشی دانشگاه اصفهان.6.35.
مدحج.ع.احمد نادری و سید عطاءاله سیادت.1386.بررسی میزان محدودیت منبع ارقام گندم و جو در شرایط تنش گرمایی پس از گرده افشانی. مجله علمی پژوهشی علوم زراعت.2.13.
سياهمرگويي.آ. گلثومه عزيزي.احمد نظامي و مريم جهاني كندري.1390.بررسي تحمل به يخزدگي اكوتيپ هاي رازيانه رشد يافته در مزرعه، تحت شرايط كنترل شده.نشريه علوم باغباني.1.25.
نظامی.آ. فاطمه كيخا آخر. محمد جواد موسوي. ابراهيم ايزدي. سميه نظامي و مريم يوسف ثاني.1390. اثر تنش يخزدگي بر گياه بنفشه (Viola gracilis L.) تحت شرايط آزمايشگاهي.نشريه بوم شناسي كشاورزي.4.3.
بویر احمدی.م. فایز رئیسی و جهانگرد محمدي.1390. اثر سطوح مختلف شوري بر شاخصهاي رشد و جذب عناصر غذایی در شبدر ایرانی (Trifolium resupinatum L.) و گندم رقم چمران (Triticum aestivum L. Var Chamran). مجله پژوهش هاي تولید گیاهی.4.18.
زند.ب. علي سروش زاده.فائزه قناتي و فؤاد مرادي.1389. اثر محلول پاشي روي (Zn) و اكسين (IBA) بر فعاليتبرخي آنزيم هاي آنتي اكسيدانت در ذرت دان هاي. مجله زيست شناسي گياهي ايران.1.2.
واثقی.س.حسین شریعتمداری.مجید افیونی و مصطفی مبلی.1380.اثر لجن فاضلاب بر غلظت فلازات سنگین در گیاهانکاهو و اسفناج در خاک های با ph متفاوت.مجله علوم و فنون باغبانی ایران.3.2.
ولد آبادی.سیدع.داریوش مظاهری.قربان نور محمدی و سید ابولحسن هاشمی دزفولی. 1379.بررسی اثر تنش خشکی بر خواص کمی و کیفی وشاخص های رشد ذرت، سورگوم و ارزن. مجله علوم باغبانی ایران.1.2.
جهان بین.ش.زین العابدین طهماسبی سروستانی.سیدعلی محمد مدرس ثانوی و قاسم کریم زاده.1382.اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه، برخی از اجزای عملکرد و شاخص های مقاومت در ژنوتیب های جو لخت.مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی.4.10.